buzullar

Dağlık bölgelerde tepelerle çevrili çukurluklarda kar birikir. Gittikçe kalınlaşan kar yığınının alt kesimleri üst tabakalardaki buzulların meydana getirdiği ağırlıkla sıkışır, katılaşır. Güneşli havalarda eriyen karların suyu da aşağı doğru sızarak orada yeniden donar, böylece buz birikintisi gittikçe kalınlaşmış, sertleşmiş olur. Yıllar boyunca biriken kar ve buzlar bulundukları yeri çökertirler. Bu çukurluklara «sirk» denir. Eğer iklim değişikliğiyle buzul eriyip giderse «sirk gölleri» meydana gelir. Bulunduğu sirke sığmayan buz tabakaları yavaş yavaş taşarak yamaçtan aşağıya doğru sarkmaya başlar, böylece buzul meydana gelmiş olur.

Buzullar kar sınırından aşağılara doğru sarktıkça erirler, böylece buzul son bulur. Denize ulaşan buzullar ise parça parça koparak suya düşerler (Buzdağı).

Buzullar karşılarına çıkan bütün engelleri sürükler. Böylece aktıkları vadi derinleşir. Topraklar kazınıp gittiği için buzulların altında sadece kayalar kalır. Bu gibi kayaların üstünde aynı zamanda yer yer çiziklere raslanır. Bundan binlerce yıl önceki Buz Çağında, Asya, Avrupa, Kuzey Amerika’nın önemli bir kısmı buzullarla kaplıydı. Bunlar bulundukları bölgelerin biçimlerini değiştirirler. İskandinavya Yarımadasındaki fiyortlar eski buzul yataklarının deniz altında kalmasıyla meydana gelmiştir.